W dniach 10 – 11 i 24 – 25 listopada w Pustelni Złotego Lasu przebywał dr inż. arch. Waldemar Niewalda z Krakowa. W dawnym Domu Braci Konwersów prowadził prace zmierzające do ustalenie rozkładu pomieszczeń użytkowych w czasie gdy zamieszkiwali tu kameduli.
W trakcie odkuwania fragmentów ścian natrafił na przelotowe otwory służące jako ścienne szafki dla zamieszkujących tu kamedułów. Szafki były usytuowane tuż obok drzwi wejściowych do cel, z drzwiczkami umieszczonymi od strony sieni i od strony celi. W tych szafkach mnisi przechowywali zapasy żywności na posiłki poranne i wieczorne. Dyżurny tygodniowy roznosił zapasy produktów, raz w tygodniu, wkładał je każdemu kamedule do szafki od strony sieni, a mieszkaniec celi w porze posiłku wyjmował je od strony celi w której mieszkał. Zaletą takiej szafki było to, że funkcjonowała ona na podobieństwo lodówki, gdyż grube mury zachowywały potrzebny do przechowania żywności chłód.
Jeden z odkrytych łuków okiennych w Domu Braci Konwersów w Pustelni Złotego Lasu w Rytwianach.
Odkuwając fragmenty ścian w różnych miejscach dr inż. Waldemar Niewalda odkrył, nisko usytuowane, łuki nad pierwotnymi wejściami do cel i, również nisko usytuowane, łuki okienne. Pozwoliło to na wnioskowanie, że podłoga w tym budynku została podwyższona o około 1 metr. Dodatkowe oględziny pozwoliły zauważyć, że przed budynkiem, pod betonowym przykryciem, prawdopodobnie istnieje zbiornik na wodę. Taki zbiornik istnieje przed analogicznym budynkiem w Pustelni Srebrnej Góry na krakowskich Bielanach.
Dnia 24 IX 2010 w godzinach wieczornych miało miejsce spotkanie dr inż. arch. Waldemara Niewaldy z dr Januszem W. Koralewskim – historykiem i ks. Ireneuszem Rząsą – kapelanem, na którym rozmawiano na temat dokonanych odkryć. W czasie dyskusji postawiono pytanie o przyczynę przeprowadzenia tak znacznych zmian. Ks. Ireneusz Rząsa wysunął przypuszczenie, że w takim przypadku pod całym budynkiem istnieje, obecnie zasypane, obszerne podpiwniczenie użytkowe.
Podobne podpiwniczenie istnieje na krakowskich Bielanach pod południowym rzędem pustelniczych domków. Jeżeli przypuszczenie o istnieniu przed budynkiem zbiornika na wodę się potwierdzi, to wnioskowanie ks. Ireneusza Rząsy zostanie tym samym potwierdzone. Również ogląd budynku od strony południowej (ogrodu) potwierdza, że pod budynkiem istnieje podpiwniczenie.
Wracało też pytanie w jakim czasie i z jakiego powodu realizowano tak obszerne prace. Zachowane archiwalia pozwalają przyjąć, że mogły one zaistnieć pod koniec XVII lub na początku XVIII wieku. W latach 1685 do 1696 w Pustelni Złotego Lasu przeprowadzano generalny remont, a w latach 1718 – 1719, z inicjatywy Elżbiety z Lubomirskich Sieniawskiej, prowadzono prace restauracyjne i remontowe zabezpieczające fundament świątyni od strony południowej.
W tym samym czasie wybudowano, przed Domem Braci Konwersów, zbiornik na wodę. Wówczas zaistniała konieczność nadsypania ziemią placyku pomiędzy świątynią z budynkiem, co w konsekwencji zmusiło do podniesienia poziomu podłóg w budynku a tym samym poziomu drzwi i okien. To była pierwsza faza przebudowy wewnętrznej Domu Braci Konwersów. Druga faza przebudowy nastąpiła po opuszczeniu zespołu klasztornego przez kamedułów, czyli po roku 1825, kiedy ten budynek dostosowywano; najpierw do potrzeb franciszkanów reformatów a następnie na mieszkanie dla proboszczów. Prace odkrywcze w tym budynku będą kontynuowane.
Autor: Janusz W. Koralewski
Źródło, więcej zdjęć: Pustelnia Złotego Lasu w Rytwianach